Zaterdag 22 juli 2017.
Vanochtend zijn we vroeg vertrokken naar Auschwitz, wat op ongeveer een uur rijden vanaf Krakau ligt. De ochtend hebben we doorgebracht in Auschwitz I. Als je hier in het hoogseizoen voor 9 uur ’s ochtends of na 16 uur ’s middags naar binnen gaat, hoef je niet met een gids. Alles is trouwens gratis, je kunt wel wat boeken en dergelijke kopen en een gift achterlaten, maar er hoeft niets. Let ook op dat je je tas moet afgeven voordat je naar binnen mag in Auschwitz I, denk eraan om een flesje water mee te nemen naar binnen.
We hebben veel verschillende landenexposities gezien en algemene exposities over de Tweede Wereldoorlog en Auschwitz. Het was enorm indrukwekkend. Er waren ontelbaar veel schoenen, brillen en gebruiksvoorwerpen en ontelbare rijen met portretten en namen. Iedereen die tot 1943 binnenkwam in Auschwitz werd gefotografeerd voordat zij de dood vonden. Al deze portretten hangen in enorm lange gangen in verschillende expositieruimtes. Het is onvoorstelbaar en heel bizar om hier te zijn.
Wat heel veel indruk maakte is de originele gaskamer die je nog kunt bezoeken hier. De angst en kilte voel je direct als je binnen stapt en het trekt door je hele lijf. Ik wilde eigenlijk alleen maar naar buiten, wat een onvoorstelbaar nare plek. Alle verhalen, foto’s en voorwerpen maken een onuitwisbare indruk en je beseft ineens véél meer wat voor gruwelijks hier allemaal is gebeurt. Het is bijna niet voor te stellen, ook niet als je Auschwitz bezoekt.
In de middag zijn we in Auschwitz-Birkenau (ook wel Auschwitz II genoemd) geweest, een paar kilometer verderop. Dit is ongelooflijk uitgestrekt, onvoorstelbaar groot. Er zijn veel ruïnes te vinden en je ziet rijen en rijen schoorstenen, zo ver je kunt kijken. Iedere schoorsteen behoorde toe aan een andere barak, waarvan er een aantal zijn nagebouwd zodat je kunt zien hoe het eruit zag. De enorme uitgestrektheid en leegte van dit terrein maakte heel veel indruk. Er zijn foto’s te zien, verhalen te lezen en je kunt er eindeloos rondwandelen omdat er geen einde lijkt te komen aan deze ellendige plek.
Halverwege de middag zijn we weer naar Krakau vertrokken. Auschwitz trekt als het ware in je lijf en op een gegeven moment ben je helemaal ‘vol’ en wil je er alleen nog maar weg, zo’n naargeestige plaats is het. Ook nog zo lang nadat de oorlog heeft plaatsgevonden. Het is een onvergetelijke ervaring, ik krijg gelijk weer een heel naar gevoel van binnen dat ik slecht kan omschrijven, als ik de foto’s zie en erover schrijf.
In Krakau hebben we de Joodse wijk bezocht en een deel van het oude getto (niet in de Joodse wijk, maar aan de overkant van de rivier) met een monument en een deel van de gettomuur. We hebben ook twee kerken bekeken. Op het plein hebben we opnieuw heerlijk gegeten en na het eten was er de eerste demonstratie tegen de nieuwe wetten in Polen (die uiteindelijk niet zijn ingevoerd trouwens). De sfeer was echter goed, dus dat was fijn.
Het was heel warm vandaag. Het was een mooie, maar ook heel bizarre en indrukwekkende dag. Vooral het terug zijn in Krakau en de vrolijke sfeer en gezelligheid die daar zijn is heel gek als je eerst op zo’n nare plek bent geweest. We hebben in Auschwitz drie (Nederlandse) boeken gekocht als aandenken.

Zodra je Auschwitz I binnenstapt, zie je het bord met Arbeid Macht Frei waar je onderdoor loopt. Overal is alles afgezet met prikkeldraad en stroomdraden.

Deze foto’s drukken goed uit hoe ik me voelde op deze plek. Ook al kun je er weer naar buiten lopen nu, toch voel je je opgesloten. We hebben in de expositieruimtes nauwelijks foto’s gemaakt, dat voelde niet respectvol. Er is verder niet alleen nog een originele gaskamer (waar je uiteraard ook niet mag fotograferen), maar ook ruimtes waar gevangenen weinig licht en lucht kregen, de hongerdood moesten sterven, of alleen in konden staan. Hier mag je ook niet fotograferen. Op veel andere plaatsen waar het wel mag, voelde het toch gek en respectloos om de camera te pakken.

Links zie je een deel van de Nederlandse expositie in Auschwitz I. Hier is één wand met alle namen erop van alle Nederlanders die in Auschwitz alleen al om het leven zijn gekomen. Rijen en rijen met namen, er lijkt geen einde aan te komen. Rechts zie je het poortgebouw waar de treinen aankwamen in Auschwitz II.


Twee van de barakken waar je binnen kunt kijken. Hier sliepen en ‘leefden’ ongeveer 400 gevangenen. Het is bijna niet voor te stellen en verschrikkelijk om te beseffen.

De uitgestrektheid en eindeloze paden hebben een onuitwisbare indruk gemaakt.

Op deze stenen staat in vier talen dat hierachter een veld was waar de as van overledenen werd uitgestrooid. Er is ook een vijver waar as in werd gedumpt (een beter woord is er helaas niet voor) en hier staan ook zulke gedenkstenen. Rechts zie je een ruïne van één van de crematoria en gaskamers. De meeste zien er zo uit, omdat de nazi’s aan het einde van de oorlog alles opbliezen om maar zoveel mogelijk sporen uit te wissen.

Waar het spoor ten einde loopt moesten de mensen zich verzamelen en vond van ieder transport ongeveer 85% nog op dezelfde dag de dood. Op deze plaats is nu een internationaal monument waar je in talloze talen bovenstaand plakkaat vindt: ‘Dat deze plaats eeuwig een kreet van wanhoop zijn en een waarschuwing aan de mensheid. Hier hebben de nazi’s omstreeks anderhalf miljoen mannen, vrouwen en kinderen vermoord, voornamelijk Joden uit verschillende Europese landen. Auschwitz-Birkenau, 1940-1945.’

Heel in de verte zie je het poortgebouw waar de treinen binnenkwamen. Je kunt je nu misschien wat beter voorstellen hoe enorm groot het terrein is. Naar links en naar rechts is het nog een keer zo uitgestrekt. Er staat ook een replica van een veewagon waarin de mensen werden vervoerd naar het kamp.

Eenmaal terug in Krakau hebben we de Joodse wijk bezocht. Onderweg hiernaartoe kwamen we nog langs een aantal mooie kerken, waaronder deze.

Mooie gebouwen onderweg // Eén van de synagoges van Krakau.

Nog een mooie kerk.


Uitzicht over de rivier. Aan de overkant was het Joodse getto, waar nog een stuk muur overeind staat ter nagedachtenis (foto rechtsboven) en er is een plein met heel veel lege stoelen, ter nagedachtenis aan de mensen die vanuit hier zijn weggevoerd naar concentratie- en vernietigingskampen.


We hebben opnieuw op het oude plein van Krakau gegeten en het was opnieuw heel erg lekker. Na het eten hebben we dus nog even bij de demonstratie op het plein gekeken. De dag hierna was het nog véél drukker en stond het plein veel voller.
~~~
Dit was onze tweede dag in Krakau. Het blijft lastig om de sfeer en indrukken die we hebben opgedaan en wat we hebben gevoeld in Auschwitz duidelijk over te brengen. Dit is iets wat je eigenlijk zelf gezien moet hebben. Het heeft in ieder geval een onvergetelijke indruk gemaakt en ‘Nooit meer oorlog’ gaat hier nog veel meer spreken.